‘De ouderdom komt met gebreken.’
Gebreken kunnen de mens onder andere kwetsbaar en afhankelijk maken en mogelijk zelfs
wilsonbekwaam. Dit voorkom je het liefst, maar als dat niet lukt, hoe kun je dan toch regie gehouden
in alle omstandigheden? Een levenstestament kan hiervoor op het gebied van onder meer het
vermogen, de administratie en de financiën een uitkomst bieden. Daarnaast kan financieel misbruik
door het opstellen van een levenstestament worden beperkt dan wel worden voorkomen.
Wat is een levenstestament?
Men zou het begrip levenstestament kunnen omschrijven als een document waarin iemand een
aantal zaken vastlegt voor het geval er tijdens zijn leven iets gebeurt waardoor hij zelf – al dan niet
tijdelijk – niet meer kan of wil handelen. Hierbij kan worden gedacht aan vormen van
wilsonbekwaamheid, maar het kan ook zijn dat men door lichamelijke gebreken of gebeurtenissen
wilsonbekwaam wordt. Denk daarbij ook aan het simpelweg ouder worden in combinatie met het
feit dat de maatschappij steeds complexer wordt. Het is in al deze situaties van belang voor de
persoon zelf, maar ook voor zijn omgeving, dierbaren en derden (zoals banken) om te weten wat
gewenst is of in een bepaalde situatie gepast is voor deze persoon.
Wilsonbekwaamheid.
Een voorbeeld van volledige wilsonbekwaam is bijvoorbeeld een coma, waardoor er geen enkele
beslissing meer kan worden genomen. Naast de ongrijpbare aanvang kan wilsonbekwaamheid van
tijdelijke of blijvende aard zijn. Wilsonbekwaamheid hoeft zich per definitie niet uit te strekken tot
alle terreinen waarop iemand een beslissing moet nemen. Zij kan zich namelijk ook slechts op een
beperkt aantal gebieden voordoen (bijvoorbeeld een ondernemer die zijn bedrijf niet meer kan
overzien, maar nog prima boodschappen kan doen bij de plaatselijke supermarkt). Iemand kan dus
wilsbekwaam zijn voor de ene keuze en wilsonbekwaam voor de andere. De complexheid van de
beslissing speelt hier vaak een rol bij. Tijdelijke wilsonbekwaamheid kan bijvoorbeeld het gevolg zijn
van het overlijden van een dierbare of van een zware operatie.
Wat staat er in een levenstestament?
In een levenstestament worden juridische bevoegdheden gegeven aan een gevolmachtigde. Er wordt
onder meer aangegeven vanaf welk moment de gevolmachtigde handelingen mag verrichten en
welke handelingen de gevolmachtigde mag verrichten.
Is een levenstestament een vrijbrief om te stelen?
Het draait bij het opstellen van een levenstestament om vertrouwen, maar wat als dit wordt
misbruikt? De notaris dient er in de eerste plaats voor te zorgen dat wat er wordt opgenomen in een
levenstestament ook daadwerkelijk de wens is van degene die het levenstestament opstelt (dus dat
er geen sprake is van beïnvloeding).
Daarnaast moet de notaris zich er van overtuigen dat degene die
een levenstestament maakt ook in staat is om te overzien wat er wordt opgenomen in het
levenstestament. In het levenstestament kun je vervolgens waarborgen opnemen om misbruik te
voorkomen.
Er kunnen bijvoorbeeld twee gevolmachtigden worden benoemd die gezamenlijk
bevoegd zijn, in plaats van één gevolmachtigde. Dit kan er heel simpel voor zorgen dat een
gevolmachtigde minder makkelijk zijn bevoegdheden misbruikt. Om de gevolmachtigde(n) te
controleren kun je opnemen dat de gevolmachtigden rekening en verantwoording af moeten leggen
aan degen die het levenstestament opstelt dan wel aan een onafhankelijke derde (een
toezichthouder).